နယ္ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕ကို က်န္းမာေရးေဟာေျပာပြဲသြားလုပ္ေတာ့ အတူေဟာေျပာတဲ့ ဆရာမ တစ္ေယာက္ရဲ႕ စကားေလး သိပ္သေဘာက်လို႕ မွတ္ထားတာပါ။ လူ႕ရဲ႕ သေဘာက အလကားရတာ၊ အဖုိးအခ မေပးရတာဆုိ တန္ဖုိးမထားတတ္ပါဘူး။ အခမဲ့ ေဆးကုေပးတယ္ဆုိ မလာခ်င္ဘူး၊ ေဆးက ေစ်းသက္သာေနတယ္ဆို အရည္အေသြးမေကာင္းလို႕မ်ား၊ ဒီလိုသေဘာထားတတ္တယ္။

အဲဒီမွာ သူေျပာသြားတာေလး သိပ္လွတယ္။ အခမဲ့ဆုိတုိင္း၊ အလကားဆုိတုိင္း တန္ဖုိးမမဲ့ပါဘူးတဲ့။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ မိဘေမတၱာ အခမဲ့ရတယ္၊ အလကားရတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တန္ဖုိးမဲ့သလား၊ အဲဒီမိဘေမတၱာေတြ။
ဆရာသမားေတြရဲ႕ဆုိဆံုးမမႈ အခမဲ့ရတယ္၊ အလကားရတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တန္ဖုိးမဲ့သလား။ မမဲ့ပါဘူး။ အင္မတန္ တန္ဖုိးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီႏွစ္ခုကို ကြဲျပားဖုိ႕လုိပါတယ္။

ခု လက္ရွိ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းမွာ ထုိးေနၾကတဲ့ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ ကာကြယ္ေဆးနဲ႕ ပတ္သက္လို႕လည္း ဒီလုိပါပဲ။ မိဘေတြက စိတ္ပူၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက ပံုဖ်က္ခ်င္ၾကတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ ဒီေဆးက အလကားထုိးေပးတယ္ ဆုိကတည္းက အရည္အေသြး မေကာင္းဘူး၊ ဘာျဖစ္ေအာင္လုပ္တာ၊ ညာျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာ စသျဖင့္ေပါ့။

အဲဒါေလးကို ရွင္းျပလိုတယ္။ အခမဲ့ကာကြယ္ေဆးေတြ တန္ဖုိးမဲ့ မမဲ့ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ဖုိ႕ပါ။

၁။ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ားၿပီး ကုသရခက္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္တယ္

ဒီေရာဂါဟာ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါေလာက္ အျဖစ္မမ်ားဘူးဆုိေပမယ့္ ျဖစ္လုိက္ရင္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာ ႀကီးပါတယ္။ ေသဆံုးမႈႏႈန္းက ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိတယ္။ မေသဆံုးခဲ့ရင္ေတာင္ အာ႐ံုေၾကာပုိင္းဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြနဲ႕က်န္ခဲ့တာ၊ ဆြံ႕အနားမၾကား ျဖစ္သြားတာ၊ တစ္သက္လံုး ပံုမွန္ ျပန္မျဖစ္ေတာ့တာက ၃၀ ကေန ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိတယ္လို႕ ဆုိပါတယ္။ (၁)ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြမွာ စတုတၳေျမာက္ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုး ေရာဂါျဖစ္ၿပီး၊ အသက္ (၁)ႏွစ္ကေန (၅)ႏွစ္အထိ ကေလးေတြ မွာေတာ့ တတိယေျမာက္ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးေရာဂါလုိ႕ သိရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဒီေရာဂါကုိ အရွင္းေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုလို႕မရေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႕ ကာကြယ္ေဆးထုိးထားဖုိ႕ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီအတြက္ ႏုိင္ငံတကာအကူအညီနဲ႕ ကာကြယ္ေဆးေတြကုိ ႏုိင္ငံအႏွံ႕အျပားမွာ ထုိးေပးေနတာပါ။

၂။ ျခင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါျဖစ္တယ္

ဒီေရာဂါဟာ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ဗိုင္းရပ္စ္ (Japanese Encephalitis) ကူးစက္ခံရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဒီဗုိင္းရပ္စ္က က်ဴးလက္စ္လို႕ေခၚတဲ့ ျခင္အမ်ိဳးအစား အကုိက္ခံရျခင္းကတစ္ဆင့္ ကူးစက္ပါတယ္။ အဲဒီျခင္က ေျမာင္းပုပ္၊ ဗြက္အုိင္၊ ေရဆုိးေတြမွာ ေပါက္ဖြားတယ္။ စဥ္းစားၾကည္႕ပါ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ႏုိင္ငံေလာက္ ဗြက္အုိင္၊ ေျမာင္းပုပ္၊ လယ္ကြင္းေတြ ေပါတာရွိဦးမလား။ အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာဆုိ လက္ညိဳး ထုိးမလြဲပဲ။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕လုိ႕လည္း ဒီေရာဂါအျဖစ္မ်ားတဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲ ျမန္မာႏုိင္ငံ ပါ၀င္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ကာကြယ္ေဆးက စိတ္ခ်ရတယ္

လက္ရွိထိုးႏွံေပးေနတဲ့ ေဆးက CD-JEV (SA 14-14-2) ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO) ရဲ႕ အရည္အေသြး အသိအမွတ္ျပဳ ကာကြယ္ေဆးျဖစ္ၿပီး ထိုင္း၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာ၊ အိႏၵိယ၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ လာအို၊ ကေမၻာဒီးယား၊ မေလးရွားနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံေတြမွာ လက္ရွိကုိ သံုးစြဲေနတာပါ။ လူေပါင္း သန္း (၄၀၀) ေက်ာ္ထိုးႏွံၿပီးၿပီမို႕ အလြန္ေဘးကင္းပါတယ္။

၄။ ဘာေၾကာင့္ အသည္းအသန္ ထုိးခုိင္းေနရတာလဲ

တကယ္ေတာ့ ဒီကာကြယ္ေဆးကို အျပင္ေဆးခန္းမွာ ၀ယ္ထိုးလို႔ရႏိုင္ေပမယ့္ ေက်းလက္ေဒသေန ကေလးေတြ၊ ေငြေၾကးအဆင္မေျပသူ ကေလးေတြအတြက္က အဆင္မေျပႏုိင္တာမို႕ ခုလို အစုလိုက္ ထိုးေပး ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ မီသြားေစခ်င္တာပါ။ ဒီႏုိ၀င္ဘာမွာက ေက်ာင္းေတြမွာ ၅ ႏွစ္ကေန ၁၅ ႏွစ္ထိ ကေလးေတြကုိ ထုိးေပးတယ္။ ဒီဇင္္ဘာ ဒုတိယတစ္သုတ္မွာေတာ့ ၉ လနဲ႕ ၅ ႏွစ္ၾကားကေလးေတြ၊ ပထမတစ္သုတ္မွာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ မထုိးလို္က္ရတဲ့ ကေလးေတြကုိ ထပ္ထုိးေပးမယ္။ အဲဒါၿပီးသြားရင္ေတာ့ ၂၀၁၈ ဇန္န၀ါရီကစၿပီး အသက္ ၉ လျပည္႕တဲ့ကေလးေတြကုိပဲ ထုိးေပးေတာ့မွာပါ။ ၉လနဲ႕ ၁၅ ႏွစ္ၾကားကေလးေတြ အတြက္ ဒီႏွစ္သုတ္မွာ ထုိးမွရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕ အမီထုိးေပးလုိက္ႏုိင္ေအာင္လို႕ ပညာရွင္ေတြ၊ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြက အသည္းအသန္ တုိက္တြန္းေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၅။ ကာကြယ္ေဆးထုိးၿပီး ေသသြားတဲ့ ကေလးေတြ ရွိတယ္ဆို …..

ဟုတ္ပါတယ္၊ ကမာၻေပၚက ဘယ္လိုကာကြယ္ေဆးမွာမဆုိ ဒီလိုအက်အေပါက္ ဆုိတာရွိတတ္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကေလးမဟုတ္လို႕ မစာမနာ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႕ စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ ဒီလိုဓါတ္မတည္႕မႈက လူတစ္သန္းမွာ တစ္ေယာက္ေတာင္ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့အထိ နည္းပါတယ္။

ဘာနဲ႕ဥပမာေပးရမလဲဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ကားေတြစီးၿပီး တစ္ေနရာနဲ႕ တစ္ေနရာ၊ တစ္ၿမိဳ႕နဲ႕တစ္ၿမိဳ႕ သြားၾကတယ္။ ကားမတုိက္တတ္ဘူး၊ မေမွာက္တတ္ဘူးလားဆုိ တုိက္တတ္တာေပါ့၊ ေမွာက္တတ္တာေပါ့၊ လူေသႏုိင္တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အစီးေပါင္းမ်ားစြာကုိ လူေပါင္းမ်ားစြာက အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ စီးမွ တစ္ေယာက္ တစ္ေလက တစ္ခါတစ္ေလ ျဖစ္တတ္တာမ်ိဳးပါ။ ဒါကို ေတြးေၾကာက္ၿပီး ကားမစီးဘဲေနၾကမလား။ အဲ့လိုေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဟုတ္တယ္၊ စိတ္ပူေနတဲ့ ကားတုိက္တာေတာ့ ျဖစ္မွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္မွလည္း ေရာက္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘဲ က်န္တဲ့ျပႆနာေတြ တစ္သီတစ္တန္း လိုက္လာပါလိမ့္မယ္။

ဒီကာကြယ္ေဆးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္လည္း ဒီလိုပဲ။ အင္မတန္မွကို နည္းပါးတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုကို စုိးရိမ္ၿပီး မထုိးဘဲေနလိုက္ရင္ ေနာက္ဆက္တြဲရလာမယ့္ ျပႆနာေတြက သိပ္ႀကီးပါတယ္။ ေသႏႈန္းမ်ားတယ္။ ဒုကၡိတ ျဖစ္က်န္ခဲ့ႏႈန္း ျမင့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကုသရလည္း ခက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕ ကာကြယ္ေဆးကို စိတ္ခ်လက္ခ် ထုိးပါ၊ လိုအပ္တဲ့ ကာကြယ္မႈေတြေတာ့ လုပ္ပါ၊ သိကၽြမ္းသူေတြနဲ႕ တုိင္ပင္ပါ။

ကုိယ့္ရဲ႕ အသိပညာအားနည္းမႈနဲ႕ ေတြေ၀မႈေတြေၾကာင့္ ကုိယ့္ကေလးရဲ႕ အနာဂတ္ကုိ ထိခုိက္သြား ေစတာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားေပးပါ။